Sau khi đã hiểu sơ lược về “ZERO-BASED BUDGET”, bên dưới là những sai lầm có thể mắc phải khi áp dụng, có thể khiến ta nản lòng, hoặc xa hơn là ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần. nói cho cùng, quản lí tài chính để phục vụ cho mục đích xa hơn là sức khỏe của chúng ta mà phải không?

1. Thiếu cái nhìn tổng quan về thu chi

Một trong những vấn đề thường gặp khi lập kế hoạch ngân sách là tập trung quá mức vào việc ghi chép và tính toán các khoản chi nhỏ mà không đặt chúng vào bối cảnh lớn hơn. Điều này dẫn đến việc chi tiêu không hợp lý, hoặc tập trung vào việc chi tiêu “tại đây, tại đó”, hoặc thiếu kế hoạch dài hạn cho việc tiết kiệm hay đầu tư. Thay vì ghi chép chi tiết như mua sắm hằng ngày hoặc hóa đơn điện nước, bạn nên xem xét các khoản chi tiêu trong một ngữ cảnh lớn hơn. Ví dụ, “Tiền ăn” không chỉ bao gồm tiền mua đồ ăn mà còn cả tiền ăn ngoài; “Tiền nhà” không chỉ bao gồm tiền thuê nhà mà còn chi phí điện, nước, internet… Có cái nhìn toàn cảnh về chi tiêu giúp bạn dễ dàng cân nhắc, điều chỉnh ngân sách để đạt được sự cân bằng.

2. Không tính tiền tiết kiệm vào ngân sách tiêu dùng

Một hiểu lầm phổ biến là không bao gồm tiền tiết kiệm trong ngân sách hàng tháng. Khi nghe về nguyên tắc “ngân sách không dư thừa”, mình từng hiểu lầm rằng nếu (Thu nhập – Chi tiêu = 0), không còn tiền để tiết kiệm hay đầu tư. Tuy nhiên, quan trọng nhất là việc tính tiền tiết kiệm ngay từ đầu vào ngân sách chi tiêu hàng tháng của bạn, tức là bạn nên trả cho mình trước (trả tiền tiết kiệm đầu tiên) bằng cách đặt một phần tiền ra riêng mỗi tháng. Phương pháp này hiệu quả hơn nhiều so với cách tiết kiệm trước đây mình từng được học, tức là (Thu nhập – Chi tiêu = Số dư còn lại để tiết kiệm). Nếu không đặt ra ngay từ đầu, việc tiết kiệm trở nên khó khăn hơn vì đến cuối tháng, bạn có thể không còn đủ tiền để tiết kiệm. Do đó, hãy xem xét tiền tiết kiệm như một phần không thể thiếu trong kế hoạch chi tiêu hàng tháng, coi đó như việc bạn trả cho chính mình, và lưu nó vào một tài khoản hoặc nơi khác mà bạn không dùng đến.

Một ý mà mình đọc được trong cuốn sách “Người giàu có nhất thành Babylon” khiến mình rất tâm đắc: chúng ta làm việc cả tháng, xa hơn là cả một cuộc đời, để rồi chúng ta không tự thưởng cho chính mình, lại đem hết số tiền đó để “thưởng” cho những người không phải là người thân của chúng ta (như cô bán hàng, ông chủ nhà). Đó là lí do lúc nào mình cũng thưởng cho bản thân ít nhất 10% tổng thu nhập để “cảm ơn” chính mình đã nỗ lực trong suốt một tháng.

3. Lập kế hoạch chi tiêu sai thời điểm

Nhiều người chờ đến khi nhận lương ở đầu tháng mới bắt đầu ghi chép các khoản tiêu dùng trong tháng, chi tiêu theo lượng tiền có. Phương pháp này tốt hơn nhiều so với việc không theo dõi chi tiêu gì cả, nhưng điều này chỉ là việc “ghi chép” và không phải là một “kế hoạch”. Kế hoạch thực sự là việc phải có tầm nhìn và định hướng cho tương lai, có thể thay đổi dựa trên thực tế hiện tại.

Thời điểm tốt nhất để lập kế hoạch chi tiêu là vào cuối tháng trước hoặc ngay đầu tháng mới. Lúc đó, bạn có thể dành thời gian để dự tính mức thu nhập bạn sẽ kiếm được trong tháng tới và quyết định chi tiêu vào những mục nào. Bằng cách này, bạn có thể kết hợp tất cả các chi phí (bao gồm cả tiết kiệm) và đảm bảo rằng tổng số tiền chi phải bằng 0. Điều này có nghĩa là mỗi khoản thu nhập bạn kiếm được đã có mục đích riêng của nó. Trong suốt tháng, dựa trên tình hình thực tế, bạn có thể điều chỉnh kế hoạch, NHƯNG nguyên tắc không thay đổi là phải giữ cho tổng số tiền chi bằng 0 (nếu là số âm, bạn đã chi quá nhiều, và nếu là số dương, bạn nên tiết kiệm khoản tiền thừa ngay từ đầu).

4. Không kiểm tra và điều chỉnh ngân sách thường xuyên hàng tuần

Cùng với quan điểm trên, để giữ cho ngân sách sát với thực tế, bạn cần xem xét và điều chỉnh ngân sách hàng tuần để biết bản thân đã chi tiêu như thế nào, có các khoản phát sinh cần điều chỉnh không, hay có các khoản dư thừa cần phải sử dụng ở đâu… Việc kiểm tra và điều chỉnh này không chỉ giúp bạn giữ cho ngân sách cân đối, mà còn giúp bạn duy trì động lực để tiếp tục duy trì ngân sách.

Mình tin rằng, nếu ý thức được việc tài chính cá nhân là quan trọng, “ZERO-BASED BUDGET”với bạn không còn là một gánh nặng, trái lại nó là một trải nghiệm thú vị giúp mỗi chúng ta thêm bình tĩnh và sáng suốt hơn trước mỗi quyết định. Quản lí tài chính không chỉ là tiết kiệm, nó còn là cơ hội để chúng ta học cách đối diện với những thử thách của chính bản thân chúng ta.

(Phạm Minh Trung)

Có rất nhiều công cụ hay giải pháp nhằm phục vụ cho mục đích quản lí tài chính. Cái này có rất nhiều trên internet nên chúng ta có thể tự tìm và điều chỉnh cho phù hợp. Trong bài này, mình sẽ chia sẻ đến bạn “ZERO-BASED BUDGET” – một giải pháp cốt lõi trong quản lí tài chính, để từ nền tảng này, bạn có thể áp dụng chính nó (hoặc bất kì phương pháp nào) để việc quản lí tài chính cá nhân trở nên bền vững nhé.
Trong phần này, hãy đến với các yếu tố trong “ZERO-BASED BUDGET”

1. Thu Nhập (Income)
Thu nhập đại diện cho toàn bộ số tiền bạn kiếm được trong một tháng bao gồm lương, tiền làm thêm, và mọi nguồn thu khác. Các khoản đầu tư đã sinh lời, bạn không nên tính vào thu nhập, mà dùng nó lên các kế hoạch khác để khoản đầu tư tiếp tục sinh lời.

2. Chi Tiêu (Expenses)
Chi tiêu đại diện cho toàn bộ số tiền dự kiến sẽ “rời khỏi” ngôi nhà của bạn trong suốt tháng. Trong đó, tiền tiết kiệm cũng nên được xem xét như một khoản chi dành cho tương lai của bạn. Như đã được nhấn mạnh, những chi phí nhỏ nên được hợp nhất vào các danh mục lớn hơn. Do đó, trong khoản Tiền Tiêu này, bạn có thể bao gồm ( hoặc bỏ bớt) các danh mục sau sao cho phù hợp:
 Tiết Kiệm: Số tiền bạn chuyển sang một bên để tiết kiệm (đây là khoản tiền quan trọng để có thể đầu tư trong tương lai).
 Tặng Quà/Thiện Nguyện/Cưới Hỏi/Ma Chay: Số tiền bạn dành cho các hoạt động tặng quà, làm từ thiện, tổ chức đám cưới hoặc lễ tang.
 Nhà Ở: Bao gồm tiền thuê nhà hoặc trả góp nhà, cùng với các chi phí điện, nước, ga, điện thoại, internet, truyền hình cáp.
 Di Chuyển: Gồm xăng xe, vé xe buýt, phí gửi xe, xe công nghệ
 Ăn Uống: Chi tiêu cho thực phẩm, từ tiền chợ đến tiền ăn tại các nhà hàng hoặc quán cà phê.
 Lối Sống: Chi phí cho các nhu cầu khác trong cuộc sống, bao gồm quần áo, học phí, dịch vụ giúp việc, thẻ tập gym, và chăm sóc thú cưng… Ngoài ra, nên tạo ra một khoản “Chi Phí Lặt Vặt” để tính toán các khoản chi không rõ nên thuộc danh mục nào.
 Bảo Hiểm và Thuế: Chi phí bảo hiểm cho sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm xe cộ, và thuế thu nhập cá nhân.
 Nợ: Nếu bạn có các khoản nợ hàng tháng như tiền lãi hoặc nợ gốc, bạn nên chú ý chi phí này và tập trung vào việc thanh toán nhanh chóng. Trong giai đoạn nợ, tất cả số tiền tiết kiệm nên được dùng để trả nợ. Hãy cố gắng tránh việc nợ thêm. Mục tiêu là trả nợ nhanh chóng nhất có thể.

3. Còn lại: Thu Nhập – Chi Tiêu = 0
Một lần nữa, khi bạn đã xác định được số tiền kiếm được và số tiền chi tiêu hàng tháng, việc trừ chúng cho nhau cần phải đạt đến số 0. Điều này đồng nghĩa với việc bạn đã sắp xếp sao cho thu nhập và chi phí cân đối hoàn hảo, giúp bạn duy trì một ngân sách lành mạnh và ổn định.

Tiếp theo, hãy cùng mình đi qua ba công cụ cơ bản để áp dụng “ZERO-BASED BUDGET”
1. Phương Pháp “Phong Bì”
Đây là phương pháp mình đã sử dụng từ những năm cấp III khi số tiền còn rất ít. Tất nhiên, lúc ấy mình không hiểu gì về quản lí tài chính mà chỉ muốn tiết kiệm tiền với hai phong bì chính: một cái là tiền tiêu, một cái là tiền tiết kiệm. Thực sự nghĩ lại rất vui và nó cũng dạy cho mình nhiều bài học từ việc chỉ có hai phong bì – nền tảng để mình bắt đầu với tài chính cá nhân. Phương pháp này được thiết kế đặc biệt cho những người: (1) thường sử dụng tiền mặt và (2) muốn theo dõi chi tiêu một cách tự nhiên. Đầu tiên, vào cuối tháng hoặc đầu tháng mới, bạn lên kế hoạch chi tiêu (như đã mô tả trước đó) và sau đó, bạn tạo ra các “phong bì” cho từng mục chi tiêu.
Ví dụ, một phong bì cho tiết kiệm, một phong bì cho ăn uống, một phong bì cho nợ nần… Ngoài mỗi phong bì ghi số tiền cụ thể bạn dự định chi trong tháng. Khi bạn nhận được tiền lương, bạn phân chia số tiền vào từng phong bì sao cho tổng số tiền bỏ vào phong bì trừ đi số tiền dự định bằng 0 (zero-based budget). Mỗi khi bạn cần chi tiêu, bạn lấy tiền từ phong bì tương ứng để chi cho việc đó.
Phương pháp này giúp bạn biết rõ bản thân đang chi tiêu như thế nào, vì khi một phong bì hết tiền, bạn sẽ biết bạn đã dùng hết! Hãy cố gắng chỉ chi tiêu trong giới hạn số tiền mỗi phong bì đề ra. Phong bì tiết kiệm không nên được lấy ra, trừ trường hợp khẩn cấp không thể dự đoán trước (như bệnh tật, mất việc, tai nạn…). Có những người còn sáng tạo hơn bằng cách chia các ngăn trong ví tiền của họ, mỗi ngăn tương ứng với một phong bì. Đây cũng là một phương pháp rất tốt, nhưng bạn cần phải cẩn thận để tránh trường hợp bị mất cắp.

2. Phương Pháp Bảng Biểu Excel
Đây là công cụ mình đang sử dụng để quản lí tài chính hiện tại. Nó linh hoạt và không thể mất vì mình dùng office 365 nên có thể lưu trữ trên đám mây, nếu lỡ máy tính có hỏng thì mình vẫn phục hồi được.
Phương pháp này phù hợp nhất cho những người: (1) thường xuyên sử dụng máy tính, đã quen với việc sử dụng Excel và (2) có khả năng tự nhập liệu chi tiêu hàng ngày của mình. Để bắt đầu, bạn cần tạo một bảng biểu Excel. Có thể tìm các mẫu sẵn trên mạng, nhưng chúng thường gồm 3 cột chính: Cột 1 – Thu Nhập; Cột 2 – Chi Tiêu; Cột 3 – Số Dư. Theo nguyên tắc zero-based budget, bạn chỉ cần thực hiện các phép toán cộng trừ đơn giản trên Excel để đảm bảo tổng số tiền thu nhập (Cột 1) trừ đi tổng số tiền chi tiêu (Cột 2) bằng Cột 3 (và cuối cùng bằng 0). Chi tiết nhỏ về thu chi của bạn nằm trong từng hàng của mỗi cột, giống như đã mô tả trước đó. Mỗi khi bạn chi tiêu, hãy ghi chép vào điện thoại hoặc giữ lại hóa đơn để nhập liệu vào Excel.

3. Thông qua các ứng dụng trên điện thoại
Mình đang thử sử dụng các ứng dụng được liệt kê bên dưới nhưng có vẻ không tiếp cận tốt lắm với hệ điều hành Android. Tuy nhiên, mình sẽ gợi ý ba ứng dụng bên dưới để bạn thử với chính Android hoặc hệ điều hành IOS nhé.
Phương pháp này phù hợp với những người: (1) thường sử dụng thẻ ngân hàng, đã quen với e-banking và (2) thành thạo việc sử dụng các ứng dụng tiện ích trên điện thoại thông minh.
Công cụ này rất thuận tiện. Bạn chỉ cần tải xuống ứng dụng trên điện thoại di động có chức năng tạo ngân sách theo kiểu zero-based. Một trong những ứng dụng di động mà mình đang tập sử dụng là Money Lover, nhưng bạn cũng có thể thử Mint hoặc EveryDollar. Những ứng dụng này cho phép bạn lập kế hoạch hàng tháng, ghi chép chi tiêu và kiểm soát số tiền còn dư giống như phương pháp “phong bì” và “Excel” đã được đề cập trước đó. Tuy nhiên, điểm mạnh của các ứng dụng này chính là khả năng kết nối trực tiếp với tài khoản ngân hàng (thường kèm theo một khoản phí nhỏ). Mỗi khi bạn chi tiêu bằng thẻ ngân hàng, ứng dụng sẽ tự động ghi chép và nhắc bạn cần đưa tiền vào từng khoản đã được thiết lập trước. Điều này giúp bạn tiết kiệm thời gian, không cần nhập liệu thủ công hoặc lo lắng về việc bỏ sót một khoản chi nào đó. Bạn cũng có thể kiểm tra tài khoản của mình ở bất cứ đâu.

Hy vọng những hiểu biết cơ bản về “ZERO-BASED BUDGET” sẽ giúp bạn bắt đầu hình thành thói quen quản lí tài chính để tiến tới một cuộc sống thoải mái và nhẹ nhàng hơn.

(Phạm Minh Trung)

Thừa cân có lẽ là vấn đề khiến nhiều người trong chúng ta đau đầu. Thậm chí, có những bạn không biết mình đang thừa cân. Để nắm được các chỉ số về sức khỏe của mình, bạn có thể đo inbody để đọc và tìm hiểu về các chỉ số liên quan đến mỡ nội tạng, lượng body fat (chất béo của cơ thể) hay tỉ lệ cơ, xương, nước, mỡ để điều chỉnh cho phù hợp hơn nhé.
Trong bài viết này, mình sẽ chia sẻ đến bạn những tư duy ăn uống khiến mình duy trì tốt các chỉ số dinh dưỡng trong cơ thể để luôn cảm thấy dồi dào năng lượng và tự tin hơn với sức khỏe của chính mình. Bài viết được lấy cảm hứng từ cuốn sách “Bye béo” của anh Phan Bảo Long – một huấn luyện viên thể hình theo mô hình giảm béo chuẩn y khoa LMS và một số tài liệu được mình tổng hợp từ hai trang uy tín là WHO và Viện dinh dưỡng.

1. Ăn clean – ăn sạch
Cụm từ “Ăn clean” đã trở nên quen thuộc với chúng ta, dù bạn đang giảm cân hay không, vì xã hội ngày nay rất chú trọng đến việc ăn uống sạch sẽ.
“Clean” có nghĩa là lựa chọn các loại thực phẩm sạch sẽ, bắt đầu từ nguồn gốc của chúng, đồng thời phải tuân thủ các tiêu chuẩn của nông nghiệp hữu cơ. Khái niệm “organic” đã trở nên phổ biến, nhưng không ít người vẫn chưa hiểu rõ ý nghĩa thực sự của nó.
Thực phẩm hữu cơ bao gồm các loại thực phẩm như rau cải, củ quả, thịt, cá, trứng, và sữa, được sản xuất theo các tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ. Điều này bao gồm việc không sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân bón tổng hợp, hoặc chất kích thích sinh trưởng, và không có sự biến đổi gen. Các sản phẩm chế biến như bánh quy và ngũ cốc hữu cơ không chứa chất phụ gia, chất bảo quản, hoặc chất tạo màu trong quá trình sản xuất.
“Ăn sạch” đồng nghĩa với việc tiêu thụ các chất dinh dưỡng cần thiết như đường, chất béo, protein, vitamin và khoáng chất. Các sản phẩm không thuộc các nhóm chất này, như các chất hóa học, rượu bia, thuốc lá và các sản phẩm công nghiệp như đồ uống có ga và tương ớt công nghiệp, nên tránh để duy trì một lối sống ăn uống lành mạnh và sạch sẽ.
Không chỉ quan trọng trong quá trình sản xuất, mỗi chúng ta cần chú ý đến việc chế biến thực phẩm sao cho sạch sẽ trong chế độ ăn uống. Chúng ta không nên sử dụng quá nhiều gia vị, sốt đóng chai hoặc dầu ăn công nghiệp khi chế biến thức ăn. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là hạn chế, nếu bỏ được thì rất tốt.
Trong phương pháp Ăn Sạch Sẽ, chúng ta cần hạn chế tối đa việc sử dụng gia vị công nghiệp và loại bỏ hoàn toàn đường tinh luyện. Nếu bạn muốn thêm hương vị vào bữa ăn của mình, bạn có thể chọn các loại gia vị tự nhiên như nước tương và nước mắm không chứa chất bảo quản. Bạn cũng có thể sử dụng các gia vị như ớt, tỏi, hành lá, gừng và các loại rau thơm. Đối với vị ngọt, bạn có thể sử dụng mật ong trong việc chế biến nước chấm hoặc khi nấu nướng.
Khi các chất này nhập vào cơ thể, gan sẽ là bộ phận đầu tiên phải đối mặt và xử lý chúng. Đối với gan, việc này đòi hỏi sự nỗ lực lớn để chuyển hóa các chất độc hại. Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất trong quá trình sinh tổng hợp và phân giải các chất, hoạt động như một bộ lọc hiệu quả cho cơ thể. Khi chúng ta tiếp tục tiêu thụ các chất độc hại, gan phải làm việc cực kỳ hết sức mình. Sự suy giảm chức năng gan không chỉ dẫn đến giảm khả năng loại bỏ chất độc hại, mà còn ảnh hưởng đến các chức năng khác trong cơ thể. Gan của chúng ta có khả năng chịu đựng đáng kinh ngạc. Khi mất đi khoảng 2/3 chức năng, gan vẫn hoạt động với công suất tối đa. Nhưng khi vượt quá giới hạn này, chức năng gan sẽ bị suy giảm không kiểm soát. Khi đó, các triệu chứng và bệnh lý trong cơ thể sẽ trở nên rõ ràng hơn. Đây là lý do tại sao những người uống nhiều rượu bia thường không thấy có vấn đề ở tuổi trẻ, nhưng khi bước vào tuổi trung niên, các vấn đề về gan và ung thư gan bắt đầu xuất hiện. Gan chính là tấm khiên bảo vệ cơ thể từ bên trong. Khi gan suy yếu, khả năng hồi phục và sức khỏe tổng thể của cơ thể sẽ giảm sút đáng kể. Vì vậy, việc duy trì một chế độ ăn sạch sẽ là cách tốt nhất để tránh các vấn đề về gan và các bệnh lý liên quan đến chuyển hóa.

2. Ăn clear – Ăn rõ ràng
Khái niệm “Ăn clear” (hay ăn rõ ràng) là một phương pháp mới được anh Phan Bảo Long đặt tên khi thực hành cùng các học viên. Tuy “Ăn rõ ràng” cơ bản đã được bao gồm trong chia sẻ về “Ăn sạch sẽ”, nhưng chúng ta cần tách riêng để nói về nó một cách cụ thể hơn. “Rõ ràng” ở đây có nghĩa là khi ăn, chúng ta có khả năng nhìn thấy và lựa chọn từng thành phần của món ăn đó.
Hãy xem xét một ví dụ để hiểu rõ hơn. Trong món phở bò, chúng ta có thịt bò, bánh phở, rau sống và nước dùng. Khi ăn, chúng ta có thể chọn chỉ ăn rau, thịt bò và một ít bánh phở mà không ăn nước dùng. Với ba thành phần trên, chúng ta có thể nhìn thấy nguồn gốc của chúng bằng mắt thường, nhưng nước phở lại không thể hiện rõ thành phần bên trong, vì vậy, khi ăn ở nhà hàng, chúng ta nên hạn chế việc ăn quá nhiều nước dùng.
Hoặc như món cơm tấm, chúng ta có thể thấy hai quả trứng, hai miếng sườn, cơm và mỡ hành. Áp dụng nguyên tắc “Ăn rõ ràng”, chúng ta có thể chọn chỉ ăn thịt và trứng, giảm lượng cơm. Hoặc chúng ta có thể yêu cầu đầu bếp giảm lượng cơm và tăng lượng các thành phần khác.
Thậm chí, khi đi ăn lẩu, chúng ta vẫn có thể áp dụng nguyên tắc “Ăn rõ ràng”. Trong một nồi lẩu đầy đủ loại thực phẩm, chúng ta vẫn có thể lựa chọn những gì chúng ta muốn ăn, chẳng hạn như: nếu không biết thành phần của viên chả, chúng ta không ăn; nhưng với thịt bò, tôm và rau, chúng ta hoàn toàn có thể ăn một cách tự tin.
Vậy nên, việc “Ăn clear – Ăn rõ ràng” không chỉ dành cho những người có bệnh lý mà còn hoàn toàn áp dụng được cho mọi người, bởi chúng ta hoàn toàn có quyền lựa chọn những gì chúng ta đưa vào cơ thể. Phương pháp này phù hợp với mọi người, không giống như các chế độ ăn khác đòi hỏi phải tính toán và giới hạn từng loại thức ăn hàng ngày.

Khi bạn tích hợp cả hai phương pháp Ăn sạch sẽ và Ăn rõ ràng vào lối sống ăn uống của mình, bạn tự nhiên sẽ có niềm tin vững chắc rằng thức ăn bạn chọn là tinh khiết và phù hợp với cơ thể của mình. Mỗi thứ nạp vào người là một phần của cơ thể và tinh thần của chúng ta. Nếu bạn cảm thấy cơ thể không khỏe mạnh, hãy ngay lập tức thay đổi thói quen ăn uống của mình. Đừng để cho cơ thể của bạn bị tác động bởi những chất độc hại và không lành mạnh. Việc áp dụng cả hai triết lý Ăn sạch sẽ và Ăn rõ ràng cũng giúp bạn loại bỏ những thói quen ăn uống thừa thãi và không cần thiết. Nếu bạn kiên trì tuân thủ nguyên tắc này, bạn hoàn toàn có thể giảm cân một cách hiệu quả trong thời gian ngắn, hoặc xa hơn là theo đuổi một chế độ dinh dưỡng lành mạnh hơn.

(Phạm Minh Trung)