Lời mở đầu
Bạn đã bao giờ gặp khó khăn khi cố gắng tìm kiếm prompt (câu lệnh) mẫu hoàn hảo? Có lẽ bạn đã tải hàng trăm câu lệnh từ internet nhưng vẫn không tìm ra cách thực sự hiệu quả. Thực tế là, bạn không cần phải học thuộc lòng từng câu lệnh, mà điều quan trọng nhất là hiểu cách xây dựng tư duy viết prompt.Hãy thử nghĩ rằng, khi giao việc cho một trợ lý AI như ChatGPT hay Gemini, điều gì sẽ giúp bạn tối ưu hóa kết quả? Đó chính là khả năng giao tiếp rõ ràng và mô tả chi tiết yêu cầu. Bạn càng chuẩn bị kỹ càng, kết quả càng sát với mong đợi. Trong bài viết này, mình sẽ chia sẻ đến bạn cách phát triển kỹ năng viết prompt từ nền tảng để có thể áp dụng hiệu quả hơn trong công việc hàng ngày. Đây là kinh nghiệm sau những tham khảo từ một khóa học có tính phí và thời gian dài thử nghiệm với cách viết prompt.
Hiểu Rõ Năng Lực Của Trợ Lý AI
Khi bạn giao việc cho một trợ lý AI, trước tiên bạn cần hiểu rõ khả năng của công cụ. Ví dụ như ChatGPT chẳng hạn, có thể giúp bạn tóm tắt nội dung, phân loại văn bản, dịch ngôn ngữ, tạo nội dung mới hoặc thậm chí viết tiếp các đoạn văn bản có sẵn. Bạn có thể giao cho nó nhiều nhiệm vụ, từ việc trả lời câu hỏi, tạo hình ảnh cho đến viết mã lập trình. Điều quan trọng là bạn cần xác định nhiệm vụ cụ thể đúng với công cụ mà bạn chọn để thực hiện.
Cấu Trúc Một Prompt Hiệu Quả
Một prompt cơ bản bao gồm hai phần chính: đầu vào (input) và đầu ra (output). Đầu vào là tất cả những thông tin mà bạn cung cấp để AI xử lý, còn đầu ra là những gì bạn muốn nhận lại từ hệ thống. Mặc dù nghe có vẻ đơn giản, nhưng chìa khóa nằm ở việc làm rõ chi tiết từng phần.
Đầu tiên là đầu vào.
Nhiệm vụ: Bạn muốn AI thực hiện gì? Ví dụ, viết, dịch hay tóm tắt nội dung.
Dữ liệu cần xử lý: Bạn nên cung cấp các tài liệu hay thông tin cần thiết cho AI để nó có thể đưa ra câu trả lời chính xác. Ví dụ: dịch đoạn văn sau sang tiếng Việt thì đoạn văn cần dịch trong trường hợp này là dữ liệu. Nếu có thể, bạn nên cung cấp ví dụ mẫu để AI hiểu rõ hơn về mong đợi của bạn. Ví dụ mẫu rất thích hợp với nhiệm vụ viết khi tải lên một file đính kèm.
Bối cảnh: AI không biết bạn là ai, công ty bạn hoạt động trong lĩnh vực gì hay dự án của bạn yêu cầu gì. Vì vậy, bạn cần cung cấp thêm thông tin về bối cảnh công việc, vai trò của mình hoặc chi tiết về dữ liệu đính kèm. Nếu lặp đi lặp lại phần này, bạn cũng có thể tinh chỉnh GPT theo hướng dấn bên dưới.
Tiếp đến là tiêu chuẩn đầu ra.
Định dạng: Định dạng mà bạn muốn trả về là gì? Bài viết đăng trên website hay tải xuống một file excel/word… Trình bày câu trả lời dưới dạng danh sách hay bảng biểu?
Phong cách phản hồi: Bạn cần bài viết có giọng văn hài hước hay chuyên nghiệp? Giới hạn từ là bao nhiêu? Ngắn gọn hay đầy đủ ý?…
Tùy Chỉnh ChatGPT Cho Cá Nhân Hóa Cao Hơn
Một tính năng thú vị của ChatGPT mà có thể bạn chưa biết là “Customize ChatGPT” (Tùy chỉnh ChatGPT). Tính năng này giúp AI hiểu rõ hơn về bạn, công việc của bạn, và phong cách làm việc của bạn. Điều này giúp AI đưa ra câu trả lời phù hợp và cá nhân hóa hơn.
Để làm điều này, bạn nhấn tìm và kích hoạt vào nút user, chọn vào Customize ChatGPT (tinh chỉnh ChatGPT). Ô đầu tiên thì bạn điền nghề nghiệp, sở thích, và mục tiêu công việc. Ô thứ hai thì bạn điền cách mà bạn muốn GPT phản hồi: Chuyên nghiệp, ngắn gọn, hài hước, xúc tích, rõ ràng,…
Ví dụ mẫu
Dưới đây là một prompt tương đối đầy đủ các yếu tố để bạn có thể tham khảo:
Viết một kịch bản video Tiktok với thời lượng 150 giây về những phương pháp tự học tiếng Anh dành cho người mới bắt đầu ở độ tuổi 18-30. Kịch bản cần có giọng văn gần gũi, khuyến khích, và tự tin. Trong kịch bản, hãy bao gồm các phần sau: (thêm dữ liệu của bạn nếu bạn có những ý tưởng hay).
Lời kết
Việc viết prompt không hề khó như bạn nghĩ, nhưng nó đòi hỏi sự luyện tập và tư duy chiến lược. Bạn không cần nhớ từng câu lệnh, chỉ cần nắm được nguyên tắc cơ bản để có thể tạo prompt một cách linh hoạt. Hãy coi AI như một trợ lí mới, bạn càng hướng dẫn chi tiết, nó càng hiểu và giúp bạn hoàn thành tốt nhiệm vụ. Thay vì tải về hay học thuộc hàng loạt câu lệnh từ mạng, bạn hãy tập trung vào việc phát triển khả năng giao tiếp với AI. Với mỗi nhiệm vụ mới, hãy thử thách bản thân trong việc mô tả yêu cầu một cách rõ ràng và chi tiết nhất có thể.
(Phạm Minh Trung)
Trả lời