Cúc hoa

Trong bài viết này, mình xin chia sẻ những điều cơ bản nhất về cây cúc hoa và cách sử dụng vị thuốc này, để mọi người có thể sử dụng một cách đúng đắn và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe của bản thân cũng như gia đình. Cúc hoa còn có tên gọi khác như cam cúc hoa, bạch cúc, cúc hoa trắng, cúc điểm vàng, hoàng cúc, kim cúc…
Cúc hoa là hoa của cây cúc được phơi hay sấy khô. Người ta dùng cả hai loại hoa của cây cúc trắng (kim cúc) và cây cúc vàng (dã cúc, hoàng cúc) để làm thuốc.
Cây cúc trắng hay còn gọi là kim cúc là một cây sống 2 năm hay sống dài hơn. Thân mọc thẳng đứng cao từ 0,5-1,4m, toàn thân có lông trắng, mềm. Lá mọc so le, cuốn lá dài từ 1-2,5cm, phiến lá hình trứng, hai đầu tù, dài từ 2,5-5cm, rộng từ 3-5cm. Lá được chia thành 3-5 thùy, mép lá có răng cưa và lượn sóng, mặt dưới có nhiều lông màu trắng mốc. Cụm hoa hình đầu, màu trắng, hoặc hơi tía ở phía ngoài, vàng ở giữa, mọc ở đầu cành hay kẽ lá.
Cây cúc vàng hay hoàng cúc là một loại cây mọc thẳng đứng, cao khoảng 90cm. Lá có hình ba cạnh tròn, thùy xé sâu. Hoa có cụm hình cầu, toàn bộ hoa có màu vàng.
Thời gian trước, hoa cúc được trồng nhiều ở nước ta để lấy hoa làm thuốc, ướp trà hay nấu rượu. Ngày nay, còn được trồng để làm hoa trang trí ngày tết. Nếu để lấy hoa làm thuốc thì chúng ta nên trồng vào các tháng từ tháng 3 đến tháng 6 hàng năm. Cây sẽ cho thu hoạch hoa sau khi trồng được 4-5 tháng. Nếu trồng vào tháng 3 thì đến tháng 6 phát ngang thân cây, sau đó cây mọc chồi lại, đến tháng 9-10 cây sẽ cho thu hoạch hoa nhiều và có chất lượng tốt hơn. Tùy theo sự chăm sóc mà cây cho sản lượng hoa nhiều hay ít. Cúc được trồng ở vườn cho sản lượng cao hơn với khoảng 2,5 tấn hoa khô trên hecta, trồng ở ruộng chỉ đạt khoảng 850kg hoa khô cho một hecta. Hoa được thu hoạch vào cuối vụ sẽ có chất lượng hơn. Hoa cúc vàng hiện được bà con nông dân chọn trồng nhiều hơn, vì loại này cho sản lượng hoa cao gấp ba lần so với cúc trắng.
Hoa tươi hái về, mang sấy với diêm sinh cho đến khi hoa chín mềm là được. Sau đó, mang hoa nén lại, đè càng nặng càng tốt, nén khoảng một đêm, thấy có nước đen chảy ra là được, mang phơi khoảng 3-4 nắng , nếu thấy trời râm mát thì phải sấy diêm sinh vào buổi tối. Cứ 5-6 kg hoa tươi thì cho được 1kg hoa khô.
Theo các tài liệu cổ, hoa cúc trắng có vị ngọt, hơi đắng, tính hơi hàn. Cúc hoa vàng có vị đắng, hơi cay, tính bình. Vào ba kinh Phế, Can và Thận. Có tác dụng tán phong thanh nhiệt, chữa các chứng đau đầu, mắt mờ, giáng hỏa, giải độc, đinh nhọt, tăng huyết áp, kéo dài tuổi thanh xuân.
Hiện nay, cúc hoa được dân gian dùng để chữa các chứng nhức đầu, đau mắt, chảy nước mắt, sốt, huyết áp tăng.
Liều dùng từ 9-15g dưới dạng thuốc sắc hoặc rượu ngâm, có thể dùng độc vị hoặc phối hợp với các vị thuốc khác. Ngoài công dụng làm thuốc, cúc hoa còn được dùng để ướp trà hay nấu rượu uống.
Y học hiện đại đã chứng minh cúc hoa có tác dụng làm giãn động mạch vành, làm tăng tuần hoàn máu đến động mạch vành, có thể ứng dụng trong điều trị và phòng ngừa bệnh động mạch vành rất hiệu quả. Một số nghiên cứu cũng cho thấy nước sắc cúc hoa có tác dụng ức chế đối với tụ cầu trùng vàng, liên cầu trùng tán huyết Beta, lỵ trực trùng, trực trùng thương hàn. Một nghiên cứu lâm sàng với 46 ca huyết áp tăng, sau khi sử dụng nước sắc cúc hoa 1 tuần các triệu chứng đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, mất ngủ có dấu hiệu cải thiện, có 35 ca huyết áp trở lại bình thường. Sau 10-30 ngày những triệu chứng còn lại biến mất. Bạch cúc hoa còn có tác dụng ức chế các loại nấm ngoài da.
Không dùng cúc hoa chung với các vị thuốc như bạch truật, địa cốt bì. Người bị khí hư, Tỳ Vị hàn, tiêu chảy, khó tiêu, dương hư, đau đầu mà sợ lạnh đều kiên không dùng.
Tôi vừa giới thiệu đến các bạn một số vấn đề liên quan về cây cúc hoa. Cách sử dụng và những bài thuốc đã được dân gian truyền lại có hiệu quả cao đối với sức khỏe sẽ được giới thiệu trong bài viết tới. Nếu các bạn quan tâm xin vui lòng chờ đợi và theo dõi. Xin chúc sức khỏe!
Người viết: Hoàng Minh Trí