Thực tế, chúng ta không thể tránh khỏi sự thật rằng, con người luôn phán xét lẫn nhau – từ việc đánh giá tích cực đến những chỉ trích tiêu cực, và có thể nằm ở bất kỳ điểm nào giữa hai thái cực này. Mỗi người là một cá nhân riêng biệt, với góc nhìn độc đáo về thế giới, kèm theo đó là các tiêu chuẩn và thước đo khác nhau về cách hành xử và thành tựu. Thực tế chứng minh rằng, không ai là hoàn hảo. Điều này có nghĩa là không phải lúc nào chúng ta cũng có thể hoàn thành mọi thứ. Bên dưới là những tư duy mà mình học được để an toàn vượt qua sự phán xét từ người khác.
1. Không gì là mãi mãi
Điều quan trọng mà chúng ta cần nhận thức đó là con người sẽ luôn phán xét lẫn nhau – có thể là đánh giá tích cực hoặc tiêu cực, và có nhiều mức độ khác nhau ở giữa hai thái cực này. Tuy nhiên, để vượt qua nỗi lo sợ bị đánh giá, hãy nhớ rằng “Không có gì là mãi mãi”.
Não bộ của chúng ta chỉ có khả năng chứa một lượng thông tin giới hạn. Mặc dù chúng ta có thể bị đánh giá, những đánh giá đó không đủ quan trọng để luôn giữ vững trong “kho thông tin” của mỗi người. Vì vậy, khi ai đó chỉ trích bạn, có khả năng cao họ sẽ quên đi những lời chỉ trích đó trong thời gian ngắn hoặc chỉ sau vài ngày.
Nhớ rằng, một người đánh giá bạn một điều không có nghĩa là họ sẽ liên tục đánh giá hoặc có quan điểm tiêu cực về bạn. Điều quan trọng là hãy giữ lòng tự tin và không để những lời đánh giá ấy làm bạn mất lòng tin vào chính bản thân mình.
2. Không Thể Tránh Khỏi Sự phán xét
Việc cố gắng kiểm soát những lời đánh giá từ người khác là một nhiệm vụ bất khả thi. Mặc dù chúng ta thường yêu cầu người khác không nên phê phán, điều này chỉ là một lời đề xuất mơ hồ trong tâm trí của chúng ta. Những khẩu hiệu phổ biến (thậm chí là tôn chỉ của một số sự kiện) phổ biến như “Đừng Phê Phán!” và “Đây Là Vùng Không Phê Phán!” thực tế không giúp ích gì cả, bởi chúng ta cần chấp nhận một sự thực: chúng ta không thể kiểm soát suy nghĩ của người khác. Con người có thể không bày tỏ sự đánh giá bằng lời nói ra bên ngoài, nhưng điều này không có nghĩa là họ ngừng suy nghĩ và phê phán trong tâm trí của mình.
Thay vì quan tâm đến ý kiến của người khác, hãy tập trung vào việc hiểu rõ cảm xúc của chúng ta. Sự hiểu biết sâu sắc về cảm xúc là chìa khóa để vượt qua lời đánh giá. Khi chúng ta có thể đồng cảm với nhau, không còn cơ hội cho sự phê phán, vì chúng ta có thể đặt mình vào vị trí của người khác và cảm nhận những cảm xúc tương tự trong tình huống đó.
3. Hãy Để Người Khác tự do phán xét
Trong mối quan hệ thân thiết, việc chấp nhận đánh giá từ đối phương có thể tạo ra sự thoải mái và sự sâu đậm hơn trong quan hệ. Đừng tự cản trở bản thân khỏi việc chia sẻ những suy nghĩ tiêu cực về bản thân. Nếu bạn nhận ra mình đang tự thu mình vì nỗi sợ bị đánh giá, hãy tự đặt câu hỏi: “Nếu tôi mở lòng với họ, liệu họ sẽ đánh giá tôi như thế nào?” và “Nếu họ đánh giá tôi như thế, điều gì sẽ xảy ra?”.
Việc tự đặt ra câu hỏi rất quan trọng, vì nó giúp bạn chuẩn bị một tâm thế “không bất ngờ” cho chuyện sắp xảy ra. Sau khi nhận biết được nỗi sợ, hãy cố gắng làm dịu lòng bản thân hoặc tìm cách kiểm soát sự lo lắng nếu nó trở thành hiện thực. Nhớ rằng, trong mối quan hệ sâu sắc, việc không ngại phê phán làm cho quan hệ trở nên ý nghĩa hơn. Nếu phương pháp này không giúp bạn mở lòng, thì đó không hẳn là lỗi của bạn. Có thể người mà bạn cố gắng kết nối không đáp ứng được mối quan hệ phù hợp về mặt giá trị và cảm xúc.
4. Lắng nghe lời phán xét từ bản thân
Không cách nào giảm nhẹ ảnh hưởng của lời phán xét hiệu quả hơn việc tự giảm bớt lời phê phán, đối với bản thân và người khác. Mặc dù việc phê phán là không tránh khỏi, nhưng hãy cẩn thận với ngôn từ bạn sử dụng trong tâm trí khi nghĩ về con người và sự kiện trong cuộc sống. Hãy thay đổi ngôn từ và ngữ điệu khi chuẩn bị đánh giá. Thay vì nói “Cô ấy tệ quá” hoặc “Hắn là một thất bại”, hãy tự hỏi xem người đó đã tạo ra những ảnh hưởng nào mà bạn muốn tránh hoặc cần lưu ý đối với tương lai. Đây là một kĩ thuật nhỏ trong Lập trình ngôn ngữ tư duy (một lí thuyết trong ngành tâm lý học) để dung hòa cảm xúc và sáng suốt hơn.
Trong suốt hành trình trưởng thành, chúng ta luôn đối mặt với nỗi sợ bị người khác đánh giá hoặc thói quen độc hại của việc phê phán người khác. Đối với một số người, điều này thậm chí là việc họ tự phán xét chính bản thân mình. Sự sợ hãi về việc bị đánh giá đã ngăn cản họ thực hiện nhiều điều, phần nào cản trở ước mơ trong cuộc sống chỉ vì lo ngại về ý kiến của người khác. Do đó, hãy đôi khi cho phép mình vượt qua nỗi sợ đó. Bởi vì cuộc sống không chỉ là những lời phán xét từ người khác, mà còn là những khoảnh khắc hạnh phúc và thành công của mỗi cá nhân.
(Phạm Minh Trung)
Trả lời